Без Бондюгтан! Безнекеләрне бел!

1945 елның маенда бондюглы Евгений Тюриков Рейхстагка шулай дип яза.
Бондюг төбәге, район халкы Бөек Ватан сугышы елъязмасына үз битләрен алтын хәрефләр белән язды. Алты Советлар Союзы Герое биргән 1 нче мәктәп бөтен илгә данлыклы. Батырларча һәлак булган Михаил Фомин һәм Вилен Бурмистров Герой исемен 19 яшьләрендә алдылар.
Бондюгта туган Анатолий Чехов, Георгий Вьюжанин Бөек Ватан сугышының иң яхшы снайперлары исемлегенә керделәр. Алар турында үзәк газеталарда мәкаләләр бастырылды, Ленинград фронты снайперы Вьюжанин гаиләсенең ничек яшәве турында белергә Бондюгка "Кызыл Йолдыз" газетасы корреспонденты килде.
1 нче мәктәп чыгарылышлары хезмәт укытучысы, Маресьев батырлыгын кабатлаган танкчы Григорий Ковбасюкны яхшы хәтерлиләр. Лейтенант Котдус Габдрахманов дошман амбразурасын үз күкрәге белән каплады. Фронтовиклар Владимир Георгиевский, Дмитрий Щербаков, Василий Прохоров, Хәсән Сәйфуллин һ.б.лар язган истәлекләр тарихи кыйммәткә ия.
Екатерина Алексеевна Тарасова Карпов ис. химзаводта 25 ел эшләде. Сугыш елларында яшь украинка Катя Заливацкая Германиягә куып алып кителгән меңләгән ватандашларының язмышын бүлеште. Ул Штутгарт шәһәрендә антифашистлык оешмасында катнашучы булды. Һәм бу факт документлар белән расланды.
Көнчыгыш Пруссия, Польша һәм Германия лагерьларын үткән 15 яшьлек Миша Чаговскийга 2603 нче номер билгесе берничә елга исемен алыштыра. Тыныч тормышта Миша дәдәй, менделеевлылар аны шулай дип йөртә, безнең шәһәрне төзи.
Карпов исемендәге химия заводының Бөек Җиңүгә керткән өлеше бәһасез. Кыска вакыт эчендә заводлылар оборона продукциясенең 22 төрен үзләштерәләр. Биредә аэрофоторәсемнәр, медицина, авиация өчен продукция, хәтта армия ихтыяҗларына кер юу һәм теш чистарту порошогы чыгарыла. Завод 12 сәгатьлек эш көненә күчә. Станоклар артына хатын-кызлар һәм үсмерләр баса, алар өчен бондарь цехында махсус аскуймалар әзерләнә.
Район авыллары хезмәтчәннәре фронтны продукция белән тәэмин итү өчен армый-талмый эшлиләр. Бәзәкә, Тат.Чаллы, Сәйтәк, Тихоновода йөзләгән эвакуацияләнүчеләр, блокада Ленинграды балалары яши. Алар арасында "Белое солнце пустыни" фильмы операторы Эдуард Розовский, абыйлы-энеле артист Васютинскийлар була.
Бондюг төбәге фронтка сигез меңнән артык кешесен озата. Биш меңнән артыгы яуда башларын сала. Алар турында истәлек булып Җиңү мәйданында Мәңгелек ут яна.