Кокшан мәчете ничек төзелгән

Бүген Татар Кокшанында яңа мәчетне ачканга 13 ел. Иман йортының тарихы озын юллар үткән.
Дин сабаклары укыту революциягә кадәр үк башлана. Аннан соң мәчетне мәктәп итеп үзгәртәләр һәм ул 1980 елга кадәр балаларга белем бирү учреждениесе булып тора.
Аксакаллар сөйләвенчә, беренче мәчетне төзүдә Кокшан заводы хуҗасы Ушков та ярдәм итә. Ул вакытта дин йорты Камай авылы карамагында була, сабакка да Камайның Сөнгатулла мулласы өйрәтә.
Мәчет 1924 елда ябыла. Авылга совет укытучылары - Сәетмөхәмәт Тутиев һәм Имаметдин Гыйләҗев килә. Соңгысына мәчет манарасын кисәргә боералар. Бик йөдәткәч, ул хатыны Фәйрүзәне, кечкенә баласын кочаклап үбә дә, районга юл ала.
- Мин кайта алмасам, сау булыгыз, - ди.
Эш шунда, манара узкокалейка рельсларыннан ясалган, аны кисүе җиңел булмый.
Имаметдин район түрәләре алдына портфелен куя, ә анда - пычак.
- Сезнең алда үлсәм-үләм, манараны кисмим, - ди.
Мәчет исән кала, бу аның беренче афәттән котылуы була. Ә Имаметдин Гыйләҗев Бөек Ватан сугышында башын сала.
Манараны кисү мәсьәләсе 1965 елда кабат күтәрелә. Яшерен эш итәргә теләүчеләрне Исаак бабайның хатыны сизеп ала. Күрше удмурт авылыннан җыелган төркем манараны кисәргә өлгерми.
Хәзерге мәчетне төзекләндерүдә бик күп кешеләрнең көче керде. Аны үзгәртеп кору кирәклеге турында 1990 елда ук сүз кузгатылса да, төзелеш эшләре озакка сузылды. Мәчет манарасы дүрт яктан троска тарттырылган килеш тугыз ел торды. Ниһаять, Зөфәр Минсадыйров, Мәгъсум Ямалиев, Владимир Михайлов, Николай Шулаков, Сафиян Мөбәракҗанов, Равил Гыйззәтуллин, Галиәхмәт Халиков һәм башкалар, авыл халкы тырышлыгы белән 2000 елның 20 ноябрендә иман йорты ишекләрен ачты.
Тантанада район җитәкчелеге, Казан, Әлмәт, Чаллы, Удмуртиянең Можга, Грах шәһәрләреннән кунаклар катнашты.
Форсаттан файдаланып, мәчет төзүгә булышлык күрсәтүчеләрнең барысына да авылдашлар исеменнән рәхмәт белдерәм.
Наил Гайнетдинов,
хезмәт ветераны, Татар Кокшаны

Фотолар авторның шәхси альбомыннан