Дөрес булмаган көз – мул уңыш

Соңгы елларда аномаль җылы көз инде гадәти күренеш. Санаулы көннәрдән кыш башлана, ә һава температурасы көндез плюс билгесендә.
Без һава торышы көйсезлекләре, аның табигатькә һәм кешеләргә тәэсире турында белгечләр белән әңгәмә кордык. Беренче чиратта республика мәгълүмат агентлыгының Татарстанда җылы һава торышы сакланганлыктан уҗымнарның 20% ының 15 сантиметрга артыграк үсүе, үсемлекләр өчен имин булмаган хәл тууы турындагы хәбәре дулкынландырды.
- Без шушы көннәрдә белгеч-агрохимик белән район кырларына чыктык, - диде ТР "Россельхозцентр" ФДБУның Менделеевск бүлеге баш агрономы Николай Токарев, - уҗымнарны диагностикалау өчен туфрактан пробалар алдык. Бездә кирәгеннән артык үсеш күзәтелми.
"Дөрес булмаган" көзнең башка үсемлекләргә, шул исәптән агачларга да, зыян салуы турында сорауга Николай Михайлович тискәре җавап бирде.
- Хәзер алар уянмаячак, чөнки төнлә кырау тотрыклы.
- Кинәт суытканда сумала бүлеп чыгаручы агачларга гына зыян килергә мөмкин, - дип раслый галим-агроном Роза Йосыпова, - болар - алмагачлар, чия, сливалар.
Менделеевлы Нина Сәгыйтдинова өчен җылы көз уңыш сюрпризы алып килгән. Бәрәңге казыганда ул берничә рәтен, вак булу сәбәпле, калдырган булган. Ә октябрь ахырында тикшереп карарга уйлаган һәм бәрәңгенең эре булып үсүенә гаҗәпләнгән.
- Урамда октябрь, ә мин бәрәңге казыйм, узып баручылар сәерсенеп карый, - дип сөйли хуҗабикә.
Бакчачыларның күбесе әйтүенчә, аларның участокларында чәчәкләр чәчәк аткан, бөреләр бүрткән.
- Тузганакның чәчәк атканын күрдем, - ди Николай Токарев, - юл буендагы рапс та ямь-яшел.
Урманда яшәүчеләр дә җылыга үпкә белдерми.
- Кыргый хайваннар өчен уңай чор, алар хәтта җимлекләр янына да килмиләр, тоз гына ялыйлар. Пошилар яшь ботаклар белән туклана, әлегә яшеллек күп, - дип сөйли район аучылар җәмгыяте рәисе һәм балыкчы Флорид Вәлиев. - Йокыга тала торган хайваннар турында сөйләсәк, бездә алар - бурсыклар. Аларның хәле канәгатьләнерлек - тиешле майны җыйдылар, кышны имин чыгачаклар. Бу сезонда аучылар өч бурсык тоттылар, алар беренче чиратта бурсык мае өчен ихтыяҗлы. Куяннарга, төлке һәм тояклыларга ау сезоны дәвам итә.
- Сезгә аномаль көз ничек тәэсир итә? - без менделеевлыларга шундый сорау бирдек.
- Үземне уңайсыз хис итәм, - ди Нина Афанасьева, - караңгы иртә төшә, кар ятса, күңел күтәренкерәк булыр иде. Миндә мөгаен көзге депрессиядер.
- Ә мин һава торышыннан зарланмыйм, - ди Рамил Кашафетдинов. - Канәгатьлек хисе белән кич йөрергә чыгам. Һава торышының начар вакыты юк дип уйлыйм.
- Яз һәм көз чоры кайбер авыруларның кискенләшүенә китерә, - дип билгели больницаның баш табиб урынбасары Геннадий Герасимович. - Моңа озакка сузылган көзнең ничек тәэсир итәчәге турында әйтүе кыен. Ләкин профилактик эш, вакцинацияләү үткәрү нәтиҗәсендә бездә грипп белән авыручылар юк. Тотрыксыз һава торышын барысыннан да бигрәк өлкән яшьтәгеләр сизәдер. Профилактик чара буларак хәрәкәтләнү активлыгы, мәшгульлек һәм кәеф күтәренкелеге тәкъдим ителә.

Ольга Смолькова